ЗА ФИКЦИЈАТА И ВРАЌАЊЕТО

Има една интересна симболика меѓу пропаста на Римската Res Publica и политичко – правната неизвесност која во овие 25 години независност, од нејзиниот почеток во 1991-та, во оваа 2015 година веќе го достигнува својот зенит.

Би било премногу тенденциозно доколку буквално се протолкува тезата, но сепак, нели се слични околностите и случувањата при последните денови на Римската Република, и политичко – правната криза, денес и овде, во Република Македонија?

И обете политички партии ( СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ), се длабоко конфликтни една кон друга. Како такви само ја продлабочуваат правната несигурност и придонесуваат кон очигледното безизлезие. Сопствената партиска волја ја издигнуваат на ниво на државен интерес, а при тоа истата ја преточуваат во право, како единствена релевантна политичко - правна волја.

И обете страни, надвор од институциите, а сепак фактички во нив, истите правно ги злоупотребуваат за да си нафрлаат правни и вербални лекции по политичка коректност и неподобност. Едните од позиција на Власт, а другите од позиција на „опозиција“, иако во суштина и обете учествуваат на еден или на друг начин во политичкиот термин „Власт“, примарната позиција на делување е „правото на Партијата за Демократија“. Така, без оглед на тоа што едните не го признаваат, а другите го прифаќаат легитимитетот и легалитетот на изборниот исход од 2014 година, реторички, и обете вешто го употребуваат во веќе настанатиот општествен вакуум.

Секако, тука е неодминливата реторика на прогласување на државен непријатели и предавници на Републиката („модерно“ Hostis Indicatio, но во простачка форма).

Додека СДСМ бара враќање на слободата и демократијата, ВМРО – ДПМНЕ, пак бараат враќање на состојбите пред целата оваа бркотница, според нив, настаната од СДСМ. Тие бараат враќање на нивниот ексклузивен пат за прогрес, оспорен од овие „првиве“ како криминален и диктаторски. Од друга страна пак, токму овие вредности, веќе подолго време нафрлани од обете страни, прераснуваат и добиваат сосема поинаква артикулација, небаре евтина ТВ реклама. Секако, тоа е така, бидејќи и обете страни, на за себе прифатлив начин истите ги толкуваат и продаваат. 

Како и да е, во неколкуте редови историско – правно надоврзување, ќе забележиме дека, суштински, денес по ништо не се разликуваме од турбулентната пресвртница во Римската Res Publica, т.е. од правниот вакуум настанат од противречностите во истата.

Распаќе

Во претходната расправа, за сликовито ја објасниме суштината на Македонската демократска политичко-правна трансформација и реформација, се послуживме со т.н. правен и политички вакуум во последните денови на Римската Република (Res Publica). Како што видовме, тој вакуум не настанал сам од себе, туку е продукт на низа настани кои биле предодредени, пред се од нивната внатрешна општествена противречност, стотици години пред истите да доживеат кулминација. Кулминацијата била во рацете на Јулиј Цезар, кој не симнувајќи се од позицијата „диктатор“, ги презел сите функции од Римските институции, и на тој начин воспоставил тотална контрола врз Републиката. Конфликтот меѓу реликтите наречени optimates и populares, како движечки конфронтирачки сили за реформи во Републиката, некако бил ставен во втор план, и покрај нивната политичка спротивност. Преку делувањата на Римскиот Сенат, т.е. конспираторите против Цезар (Каска, Кај Касиј, Требониј и др.), а особено Маркус Брут, како специфичен фактор во целата таа политичка драма, во суштина се барало „враќање на Републиката“ во старите процеси.

Тоа е така, бидејќи, претходно, и самиот Сенат, изнел hostis indicatio. Кога Сенатот ќе изразел hostis indicatio, во суштина прогласувал Римски граѓанин за „државен/јавен“ непријател. Тоа се случувало единствено кога тој Римски граѓанин ја загрозувал безбедноста на Res Publica, преку заговор или предавство. Цезар бил прогласен за hostis, но истиот не ја вратил Res Publica назад во институциите.

Ова било причина за создавање на вториот триумвират, на чело со Лепид, Марко Антоние и Октавијан.

Imperator Caesar Divi Filius Augustus

По победата на „новиот Цезар“ кај Актиум, во Рим почнало „да се зборува“ дека синот на еден од триумвриите, на третиот триумвиратор Лепид, имал план да го убие Октавијан. Причината за заговорот, најверојатно, била поврзана со фактот дека еден долгорочен проблем надвиснал над Рим – состојбата со нараснатиот број и нерешениот статус воени ветерани. Поради тоа Октавијан морал кратко да се врати во Рим.

Меѓутоа, овде има нешто клучно.

Октавијан, од овој случај, сфатил дека мора да делува брзо, ако сака да обезбеди одредена контрола врз дејствијата на неговите освојувања во Египет, и истовремено, да обезбеди сигурност врз случувањата во Рим. Впочем, како „новиот Цезар“ би владеел? Најпрво, за него, било премногу ризично да го остави Египет на обичен Сенатор, поради тоа, тој одбрал еквестор за гувернер; го избрал еквессторот Корнелиј Галус. Еквестрите (или Квесторите) биле воени лица од родот на коњаницата – Equestrii. Овие одлуки биле ратификувани во Рим, веројатно околу 30, односно 29 година п.н.е.

Преку овој потег, Октавијан практично им „забранил“ на Сенаторите да го посетат Египет. Богатството од Египет масовно го зголемило капацитетот на Октавијан за „дарување на Римската јавност“.

И второ, веднаш штом се вратил во Рим, посегнал по најочигледното – прослава за победата и освојувањата. Во средината на Август, 29 година п.н.е., Октавијан прославил величенствен троен триумф, претходни два во Египет (35-33 година п.н.е.), и секако оној во Актиум. Понатаму, голем храм во чест на Обожуваниот Јулиј Цезар бил завршен 29 година п.н.е., и уште еден нов голем храм бил завршен на ридот Палатин, веднаш до неговата куќа.

Лицето на Рим било тотално променето благодарение на неговата деспотска кариера, но Октавијан, свесно знаел дека тој веќе не смее, и не може да продолжи по стапките на својот адоптивен татко. Октавијан знаел дека уште едно пролонгирано диктаторство, уште еден божествен култ во Рим, во оваа ситуација би бил фатален. Иако добар дел од познатите Римски фамилии од Републиката исчезнале во текот на Граѓанската војна, сепак тие не биле „изумрени“. Членови на фие фамилии биле меѓу сенаторите во тие моменти, а подоцна ќе постанат команданти во Провинциите, а некои од нив, кои биле истомисленици на Цицерон, сеуште се надевале за враќање на Републиката.

Тие морале да се помират со „новиот поредок“.

Во 28 година п.н.е. Октавијан и лојалниот Агрипа, почнале процес на држење на местото Конзул. Процесот го започнале заеднички. Тој период е попознат како Диархија, односно владеење на двајца конзули. Со тоа Триумвиратот бил прогласен за нелегален, па судовите и изборот на чиновниците и претставниците, имплицирало дека можеле да функционираат нормално. Бројот на сенатори бил намален, Јавните финансии биле покачени, била воведена позицијата Урбан Претор (Praetor urbana) со цел да се регулира правдата во Рим, и до крајот на годината, сите илегални акти на триумвриите биле суспендирани.

Во секој случај, „реставрацијата“ продолжила и во следната година. Октавијан повторно бил конзул и на 13-ти јануари 27 година пр.н.е. покренал прашање во Сенатот кое се однесувало на распределба на провинциите на конзулите. Еден од одговорите, кој несомнено бил однапред подготвен, бил да му се понудат на Октавијан сите провинции. Неколку дена подоцна Октавијан учтиво ја прифатил контролата врз повеќето провинции, секако не на сите, но во оние кои ги прифатил била најважната тројка, Галија, Шпанија и Сирија, заедно со други, на кои најмногу била концентрирана армијата. Тој требало да владее со нив „до десет години“. Исто така му било понудено ново, свечено, име „Август“ (се вели дека му било понудено името Romulus како титула, но самото име имало многу мрачна позадина, вклучувајќи го убиството на братот на Romulus, и смртта на Romulus од страна на сенаторите). Почесен венец од дабови лисја биле изгласани да го украсуваат влезот на новата резиденција на Августот, а истовремено бил дефиниран и почесен штит (симбол), кој според тоа ги дефинирале неговите „специјални доблести“.

Безмалку дваесетина години порано, Цицерон избрал слични такви „доблести“ кога се изјаснувал и аргументирал за Јулиј Цезар: „храброст, милосрдие, правда и благочестие.“ Оттука, не случајно и Октавијан како неопходност го читал говорот на Цицерон, и покрај тоа што Атикус претходно му го „позајмил“.

Со други зборови, овие „доблести“ веќе влегле во „климата на мислење“. 

Клима на мислење

Но, и покрај сменетата презентација, моќта на Августот останала непроменета. Кога милионските Римски поданици однадвор гледале на него како кон „крал“, а многумина па дури и не можеле да го изговорат комплицираниот збор како „imperium“, зошто тогаш сета таа внимателна ре-презентација на неговата моќ во Рим, воопшто имала значење?

За римските водечки фамилии од Италијанските градови сето тоа и немало некое големо значење. Треба да се има в предвид дека „Римскиот устав“ никогаш порано не бил толку високо на листата на грижи на Рим, а истовремено многумина од Римските лидери, кои сега биле „нови момци“ кои мошне силно профитирале од бројните убиства и проскрипции (забрани) од доцните 40-ти, нешто што по суштина било во тотална спротивност со вистинската „републиканска слобода“.

Од друга страна пак, што се однесува до Народот на Рим, нивна главна грижа била дека некој нив ќе ги храни, и ќе се грижи за нивната безбедност, што историски гледано, Сенатот повеќе не можел тоа да го прави. Безбедност, меѓу другото, во суштина, не е исто што и слобода. Напротив, мошне важен конституенс за „реставрацијата“ било мислењето на Сенатот, врз кого почивала легитимната одлука за снабдување на армиските команданти, личната безбедност на Августот, како и неговиот легитимитет.

До 28 година п.н.е. Октавијан веќе бил поставен за Принцепс (Прв член на Сенатот – Princeps senatus), а како веќе од 12 година п.н.е. му била дадена должноста pontifex maximus (Прв свештеник на Рим; интересно, но една од титулите кои Папата во Рим и ден денес ја има е во суштина токму оваа – Pontifex Maximus, наследена и пренесена токму од Октавијан) Октавијан бил лично ослободен од прописите за забрана на кумулација и литерација на магистратурата, па со тоа постанал и стварен владетел на Римската држава, иако по форма тој бил само Магистрат на Републиката.

Хронолошки се уште нејасно утврдено, но околу 1 јули 23 година пр.н.е. Август церемонијално поднел оставка од своето место како Конзул. Наместо тоа, тој извлекол нова карта, ги зел моќите на трибун, но бил ослободен од популарната функција „Трибун“, како таква. Сега, позицијата Конзул била отворена за Сенаторските натпреварувања, на нивно сестрано задоволство.

Во тие неколку месеци, имало голема опасност Август да биде убиен, а Републиката да биде искрено и сериозно обновена. Нештата се уште биле премногу кревки. Како и да е, новиот пакет на овластувања и моќи на Августот секако не го повлекле од неговата претходна позиција. Наместо тоа, во неговата база на моќ, различните сили само постанале по изразени. Моќите од Трибунот само ги евоцирале неговите „специјални“ врски со Римскиот плебс (вклучувајќи ги неговите моќи да предложува закони), додека неговата моќ како Проконзул го задржало поврзан со распоредените војски во неговите бројни провинции. Моќта била поголема од оние на другите Проконзули, каква што била моќта изгласана и дадена на Гнеј Помпеј за да се справи со кризата од недостаток на жито во 57-та година пр.н.е.: иронично, но Ослободителите (Либераторите) од 43 година пр.н.е. би гласале идентично.

Во 21 година пр.н.е., во моментите кога Август го напуштил Рим за да го реши „прашањето“ со Партија на исток, народот одбил да избере двајца Конзули. Се заканувал уставен ќор-сокак. До 19 година пр.н.е., сеуште во негово отсуство, нов „шампион“ изникнал од интересот на Народот, Егнациј Руфус, кој во Рим се заканувал директно и непосредно да биде избран за Конзул преку „Senatun ultimatum“, кој би бил донесен од Сенатот и да стапел во сила како единствен Конзул на таа функција. До таа година, постоеле константни кризи во градот, кои, очигледно од политичката и општествената состојба, како единствен човек кој можел да ги реши бил самиот Август, кој како Помпеј во 52-рата, постанал незаменлив и неопходен. 

Октавијан 2 (Втори) Македонски - Десниот

Во истата година, од Рим биле испратени двајца пратеници за да го најдат во Грција и да го убедат да номинира нов Конзул (секако, тој одбрал Благородник). Треба да се има во предвид овде позицијата на Август, дека сепак тој за сето ова време не бил така наивен дека токму нему нема да му се обратат во овие кризни моменти. Со други зборови, позицијата која ја имал, иако не бил Конзул, ниту пак Трибун, ниту пак бил во таква функција, тој во себе ги имал таквите овластувања, сепак бил свесен за моќта која ја имал, па сето тоа веќе било прашање на игра на која времето само отчукувало за него. Интересно, но Август не сакал триумф, ниту пак дневен пречек, така што пред повторно да влезе во Рим, детаљи и церемонии околу неговите формални права не ни требало да бидат однапред подредени, со оглед на тоа дека токму поради веќе воспоставените формални права, тој веќе можел да управува со Рим од внатре.

Очигледно, тој веќе ги комбинирал, сврзал и практикувал народните моќи на Трибунот со своите веќе дадена моќ на командување, која била поголема од сите моментални и поранешни Конзули. Двосмисленоста меѓу „Сенатот“ и „Народот“ во долгогодишната историја на Републиката, сега била спектаторски дадена на разрешување во рацете на еден човек, и тоа по барање на двете страни.

Август немилосрдно ги убил своите противници, не освоил никаква во битките и ги измамил и надмудрил најгорделивите луѓе преостанати во Рим. 

Октавијан 2 (Втори) Македонски - Левиот

Оттука, треба да бидеме внимателни, но не и наивни кога ќе кажеме дека смислата на терминот „Враќање“, односно потребата за „Враќање“ сама по себе е производ на фикција. Тоа е недостатокот на реализација, односно недостатокот на согледување на вистинскиот потенцијал во моментот кога треба да се дејствува, па самата пропуштена шанса го одложува дејството на реализација, кое во суштина веќе ја губи својата примарна форма и потреба. Така, таа наместо да постане реализирана потреба, веќе е трансформирана во нереален приказ, за сметка на општествената стварност која веќе е променета. Секој понатамошен труд за враќање на изгубеното, кое во моментот на барањето за враќање претставува несвесно, уште повеќе го поткопува потенцијалот за разрешување на драмата и избегнување на непосакуваниот и неконтролираниот хорор кој следи.

Впрочем, и самиот Роџер Вотерс, односно Пинк во филмот, т.е. албумот „The Wall“ и покрај се, се свесни за таквиот исход. Оттаму и лудилото во Пинк; во амбиваленцијата да се најде солуција за натрупаните цигли во „Ѕидот“. Навидум изолацијата и враќањето кон инстинктот за заштита, од една страна, и страста за контрола и моќ се чинат премногу лесни методи за враќање на изгубеното (во овој случај „желбата за функционален модел на безгрижност и сигурност“), но на долг рок се јалови. Истовремено, и екстерната одлука да се урне „Ѕидот“ е непосакувана, иако на прв поглед ни се чини сосема оправдана. Разголувањето и откривањето на проблемот не се случува со рушењето на „Ѕидот“, Outside the Wall, напротив, пред Судијата и Поротата на „The Trial“. Тоа е вистинската драма на амбиваленцијата меѓу враќањето и фикцијата – соочување со постапките.

Слично и во Шекспировата „Јулиј Цезар“, преку ликот на Брут. Брут не се соочува со постапките, т.е. не осознава за јаловоста во „враќањето“ во сцените пред да го убие Цезар, ниту во моментот кога се самоубива, туку преку покажување на „прљавиот веш“ во воениот шатор со Кај Касиј. Токму тука е вистинската трагедија на внатрешниот суд – реалноста за пропуштената шанса да се погледне реалноста на фикцијата, односно фикцијата во враќањето.

Денес, повеќе од било кога, во ова предворје на интензивирање на нашата, Македонска, неизбежна и трауматска неизвесност, овие прашања се повеќе го достигнуваат својот зенит. 

Бесполезно е да се говори за некакво си враќање на нештата во некаква претходна стабилна рамка. Особено е бесполезно кога таквата рамка уште од самото создавање е стриктно формалистичка, па како таква, таа и придонесува кон сопствената криза и хипокризија.

Не може да се сруши нешто што самото константно живее од фазите на рушење и создавање кризи. Истовремено, парадоксално, тоа „Нешто“ создава уште поголема контрола како го одржало сопствениот формално – правен концепт.

Како што разговорот меѓу Брут и Кај Касиј, односно соголувањето на Пинк пред Судот (оној внатрешниот), го соголува јадрото на кризата, корупцијата и расипаноста позади желбата за промена и т.н. враќање (на Res Publica), така и „Бомбите на Заев“ ја соголуваат оваа наша 25 годишна демократско – правна амбивалентност. Истовремено, тие, во овие последни денови од македонската демократија, наместо да го искористат својот вистински потенцијал, да ја до уништат формално-правната фикција меѓу демократијата и правото, т.е. животот и правото, и ја разголат „вистината за враќањето“ (дека такво нешто воопшто не постои), тие го чинат сосема спротивното. 

Тие чинат формално-правното да биде поформално регулирано, надодавајќи уште поголема контрола над веќе воспоставената, а врз веќе воспоставената фикција на „правно враќање“. Небаре овде се работи за Restituto ad integrum, па е подизгубен некаков рок, потрошено е некакво време за нешто, па одеднаш ќе бараме да го надокнадиме. 

Секако, не можеме во ниту еден случај така лесно да направиме споредба дека трагедијата на Римската Република е идентична со оваа денешната, но контекстот на околностите, кои ги предизвикуваат противречностите на она што претставува денес „јавно“ и „приватно“, добиваат на значење. Проблемите на авторитетот, контролата, сигурноста и слободата, кои од ден на ден се повеќе заземаат невидени правни рамки, само за да влезат во еден потесен контекст на пошироката смисла на она што претставува општествен живот ја загадуваат сета релација помеѓу потребата за „јавно“ и „приватно“.

Во правна смисла на зборот „јавното“ не е ексклузивитет на колективот, ништо помалку од фактот дека „приватното“ е ексклузивитет на авторитетот. Но истовремено, ниту едното ниту другото не се ексклузиви на авторитетите како желба на колективите, и обратно, желба на колективите за авторитет.

Треба да ни биде јасно, дека ваквиот непредвидлив и нејасен резултат во суштина е реализација на желбата за „јавното“ и „приватното“ во Република Македонија, но не и последица на готов производ.  Од тие причини и предводниците на Македонската Левица, како и предводниците на Македонската Десница, декларативно се најостри бранители на „за секого своја верзија“ на „јавното“ и „приватното“. Како резултат на ваквиот однос, токму сега, во овие најблиски моменти во суштина е креирано она што е претставува „јавно“ и „приватно“ во Република Македонија. Ексклузивитетот да се толкува, создаде и учествува во тој однос, денес ја подрива дури и самата желба за креирање на нов јавен и приватен простор, во зародишот на Нашата независност. Причините за потребата од контрола врз тој нејасен и нереализиран простор, односно желбата да се протолкува и воспостави истиот, од позиција на Власт, ја создало потребата за влегување во приватноста преку прислушување. Истовремено, причините за објава на овој претходен акт, не се ништо друго туку уште една желба за вовлекување на ексклузивно поимање на односот меѓу јавното и приватното, меѓу животот и правото.

Резултатот е договор кој сета оваа рамка треба правно да го регулира. И токму тука лежи двосмисленоста на овој проблем. Од една страна се говори за недостаток на правда, а од друга за формата на истата. Обете страни говорат за правда, но и обете ја ставаат од различна формална рамка и процедура. И обете страни ја гледаат, но различно ја поимаат. 

шизофрени дилеми

 Оттука и фикцијата дека „нештата треба да се вратат од самиот почеток, онакви какви што биле“.

Договорот, во овој момент, е веќе постанат формално право, процедура, кој сам по себе има императивен карактер. Во таква ситуација, да се говори за правда, односно да се толкува, или во најмала рака, да се гледа на правото низ призма на правда и живо право, т.е. за она што претставува гол општествен живот, е дополнителна илузија.

Трасата за нов „Imperium“ е веќе поставена и неизбежна на 24 април 2016 година. Во моменти кога гледаме како да ја надоместиме огромната штета од Десничарскиот тоталитет, резултатите на овој тоталитет, веќе добиваат поинаква форма, без оглед каков ќе биде исходот од 24 април.

Резултатот е ново право, нова формално-правна рамка за состојбата која е предизвикана од конфликтот меѓу правно - политичкото поимање на ексклузивни авторитети во односот меѓу јавното и приватното.

Во моменти кога правото станува императив, а правдата и голиот живот имагинарни, тогаш тоталитетот, правно гледано, претставува res iudicata – веќе пресудена работа.

Постои само една опција, а тоа е правдата да стане Imperium; правдата, т.е. животот да биде толкуван од правото, но не и да бидат подјармени во рамка. Само тогаш ќе можеме да говориме за живо право, нешто што произлегува, циркулира и ре-креира, но не и да доминира. 

Според тоа, многу поважен е политичкиот исход од целата оваа мешаница, отколку правниот.

На тој начин, ќе се даде шанса на потребата за живот, наместо на Imperium на право, кој веќе ја загадил секоја пора од нашето општество. 

Прашање за „слепата“ Правда - „Дали Правдата е instrumentum vocale за оние што ниту слушаат ниту зборуваат?“

КУСО ЗА ЛЕВИЦА(ТА)

„It`s not who I am underneath, but what I do that defines me.“

Bruce Wayne/Batman – Christopher Nolan`s „Batman Begins (2006)“

Реално црвено среде сонувано сивило

Во време кога во нашата држава брутално се поистоветува историското со секојдневното, а овие две пак се испреплетуваат како нужност за општественото, многу е тешко да се согледа одговорот на прашањето: „како е возможно тоа така да функционира, воопшто?“.

Како е возможно да поради потребата од општествено бегство од „историската нужност“ на Црвената Авангарда да создаде побогато, поправедно и послободно општество, и при тоа истата крваво да пропадне, веднаш по пропаста, да се удрат нови темели на историска нужност, и тоа од оние кои ја урнисаа т.н. Авангарда?

Оптеретеноста на историското секојдневие со „историјата“, со „вредностите“, „враќањето“ и „правдата“, се чини дека во ова предворје на 25 години независност, дијалектички прерасна од трагедија во фарса.

Оние левичари, кои на почетокот од овој четврт век, го преземаа јарболот за веење на знамиња со нова пишана, вербална и симболичка реторика, само ја сменија бојата; од „црвена буржоазија“ само ја покажаа вистинската крв на желбата за буржоазија – плава, ројалистичка.

Додека, оние индиспонирани и, навидум нејасно, репресирани селанчиња-гастербајтери, со сомнително минато, и уште посомнителна потреба да го интерпретираат, прераскажат и наметнат своето т.н. минато, ја преземаа црвената боја за себе, како единствен, неприкосновен и неделив историски прерогатив во име на цело едно општество, при тоа бришејќи ги околностите кои довеле до нивната авторитарна потреба.

Неверници - Млада сина буржоазија

Овие првите, т.н. леви модерни буржуи, поради потребата да се смени еден општествен систем, и доведен друг, подемократски, на почетокот, од една жестока вербална реторика и практика, не гледајќи како влегуваат од грешка во грешка, и при тоа имајќи суштинскиот мовенс да сфатат и научат од направените грешки, заглибија најпрво во лева механика, а потоа она што преостана е само она т.н. „потребата за“.

И ден денес е нејасно, каква е таа „потреба за“. Се чини дека во преголемата желба за „демократија, слобода, права, правда, вредности“ и слично, истите за Нив се претворија во трагично deja-vous, а за нас преостанатите, ужасен кошмар.

Оние вторите пак, т.н. сомнителни селанчиња-гастербајтери, произлегоа дека добро им дојде од рака менувањето на опинокот и ставање на добро исполираниот чевел на подуената нога. Впрочем, ако се сеќавате, во нивните редови веќе имаа прекалени кадри од т.н. Црвена Авангарда.

Нивната желба за национална и наднационална историска линеарна нарација на „новото“ општество беше, и се уште е третирано како највисок дострел на потребата за традиција, отчетност, патриотизам, национализам и популизам.

Чувството на ексклузивитет во ваквото поистоветување веќе е прерасната од каприц и комплекс, во желба која секоја единка мора да ја чувствува и размислува, со оглед да, според Нив, тоа е единствената точна артикулација на желбата на луѓе и дејци изумрени пред стотина и повеќе (илјадници) години. Не би било претерување ако се констатира дека ваквата желба е од сомнителна сексуална природа, па истата би можела да се смета за непосакувана и наметната настраност.

И сега, кога ќе ги согледаме овие две политички противречности, повеќе од јасно станува дека во ваквиот општествено-политички дуел сме заробени сите ние.

Верник - „Господ го прати 2003 година Македонија да ја спаси“ - Бате Геле

Интересно, но во меѓувреме се изродија такви политички партии кои беа најавувани како „нов бран“, „светла точка“, „нов почеток“, но во суштина нивната наводна егалитарност беше (и се уште е) манифестиран елитизам и нејасен минимализам. Впрочем тие се изродија од големите Сини и Црвени, од Социјал-демократите и Национал-единствените. Иако декларативно „посебни“, сосема очекувано, редовно кокетираат со нивните домицили. Така, социјално-политичката структура останува непроменета, па зависно од потребите, таа само декларативно ја менува својата артикулација зависно од ново настанатите потреби.

Во сиот тој вртлог на диархиска политичка борба најголем губитник постана гласачот, а преку него и самото општество. Партиските чистки кои следат веднаш по парламентарни или локани избори станаа нужност за функционирање на овој чуден диархичен апарат. Најпрво, поради чиста партиска неподобност, за потоа, денес, како потреба за влез на кадри од партијата „заради доброто на економијата“, а со тоа и на народот.

Од друга страна, сечењето на папочната врвца со „старата идеологија“, онаа пред `91-ва, односно со терминот „идеологија“ воопшто, отвори пат за толкување „вакуумот без идеологија“. Токму тој вакуум постана идеологија сам по себе, оти се наполни со наративни матрици на индивидуи кои добиле шанса и се издигнале во посочените диархични партии.

Она што е клучно овде претставува фактот што и двете партии, но и пајтонските од нив, дистанцирајќи се од т.н. зло пред `91-ва, кое при тоа, беше (и се уште е) етикетирано и табуизирано како такво токму од нив самите, придонесе самите тие да се служат со методи невидени пред „оцрнетиот период“.

Токму тоа стана наратив за „новата не-идеологија“ која сите спонтано ја прифатија.

Во таквата „не-идеологија“ простор добиваат сите оние ситни лични каприци и комплекси кои предаторски чекаат шанса да испливаат на површина. Општествените поделби прераснуваат во исклучиво „поделби“, критиката исклучиво негација, религијата исклучиво подобна, атеизмот исклучиво еретички. Историјата емотивно патриотска, правдата формална, а процедурата абнормална.

Вредностите како толеранција, слобода, правда, еднаквост постанаа само реторички алатки.

Со други зборови, ние сме толерантни до оној момент додека некој не навлезе во нашиот свет микропростор. Во него слободни сме да правиме што сакаме, се додека не ни навлезат, и не навлеземе, а тој однос е правичен и еднаков. А приватно, во суштина не се поднесуваме токму поради нараснатите нејасни разлики.

Дополнително, слободни сме во се, единствено да го промениме она што не чини неслободни; системот настанат овие не цели 25 години.

Меѓутоа, овде не треба лесно да паѓаме во замката, дека тоа е некое „задкулисно смислено црно сценарио“, туку, треба да го прифатиме очигледното, за полесно да ја сфатиме реалноста, и да го бараме она што навидум ни се чини невозможно. Секако, процесите во ова наше четврт-вековно државување, не е ништо друго туку збир на однос од нас самите, vis-a-vis создадената политичка реалност, која ја баравме и изразивме преку политичките партии. Токму ваквата противречност доведе до една модерна Диархија, која произведе политичка летаргија на целото општество.

Летаргија која со едно око ги гледа противречностите во самото себе, но истовремено безволно и ненужно одбегнува секаков пристап кон истите.

Израз на летаргија - слобода поклонета кон имагинарен авторитет

Летаргијата стана општествена нужност. Таа денес е највисок продукт на противречностите создадени во модерното Македонско општество.

Од тие причини мора да постои Левица.

Оттука, без никакви дополнителни памфлетирања и накитени зборови околу тоа што е, и што треба да биде Левица, треба да ни биде јасно дека моментот е сега и веднаш, оти токму Левица постана општествена нужност. Нужност која е согледана токму во разликите кои се повеќе нѐ разделуваат и нѐ предаваат кон моќта да „некој таму некаде“ нѐ избави од калта во која длабоко сме западнале. Левицата е таа која ќе му каже на давеникот дека се дави, односно на оној кој не гледа дека под него има провалија, истата да ја погледне. Нужноста за Левица е одбрана на заедничките точки на борба во светло на разликите кои нѐ разделуваат.

Секое друго артиклулирање кое предизвикува вртење во круг, како и желба за враќање на вредности одамна изгубени, е пропаст пред самиот почеток.

Време е да се тргнат маските, бидејќи кога граѓанската политичка акција е неприсутна, симнувањето на истите само по себе е политички акт.

Левица

„It doesn’t matter who we are, what matters is our plan.“

Bane - Christopher Nolan`s „The dark knight rises (2012)“

ДИПЛОМСКИОТ ТРУД „ПСИХОЛОШКОТО ТОЛКУВАЊЕ НА ПЕСНИТЕ ОД ФИЛМОТ „PINK FLOYD – THE WALL“ – Детаљ во феноменот на општествена неизвесност во Република Македонија (Втор дел)

„... Is there anybody out there? … “

Roger Waters – Pink Floyd – The Wall

„Sieg heil mein wandung“ 

Шекспировиот Јулиј Цезар, за разлика од реално-историската драма, е гледан од една подруга перспектива.

Оваа трагедија не се осврнува конкретно за историските факти и чинители при последните часови на Јулиј Цезар, и покрај очигледниот факт дека Шекспир бил одлично запознаен за поголемиот дел од историските факти, туку повеќе се осврнува на личната драма и трагедија на ликовите опфатени со политичката одлука „Да се убие Цезар или не?“. Истовремено, Шекспир, воведувајќи не низ лавиринтите на оваа политичка дилема, умешно го провејува моралното и филозофско прашање, „зошто да се убие Цезар?“.

Не треба да имаме никаков сомнеж дека токму прашањето на морал овде е ставено сосема во втор план. Можеби како најголемо олицетворение на евентуалната потреба за морал е токму самиот Маркус Брут, кој се приклучува на конспираторите, а не е нивен примарен член. Во ликот на Маркус Брут не постои завист, ниту љубомора, како причина за убиство на Цезар, тој не е политички опортунист. Брут е политички моралист во изумирање. И во суштина тоа е вистинската трагедија во оваа Шекспирова драма.

Маркус Брут го убива Цезар очи в очи - детаљ од модерна интерпретација

Еве и зошто; во третиот акт, втората сцена, каде што Брут се обраќа пред Римјаните за своето дело, тој вели:

„Brutus: Romans, countrymen, and lovers! …

                … If there be any in this assembly, any dear friend of Caesar’s,

To him I say that Brutus’ love to Caesar was no less than

                His. If, then, that friend demand why Brutus rose against

                Caesar, this is my answer: not that I loved Caesar less, but

                That I loved Rome more. …

                … As Caesar loved me, I weep for him; as he was fortunate,

                I rejoice at it; as he was valiant, I

                Honour him; but, as he was ambitious, I slew him.

                There is tears, for his love; joy for his fortune; honour,

                For his valor, and death for his ambition. …“

Волјата да се прекине врската помеѓу разнишаната празна власт, и онаа авторитарната, која се наметнува над волјата на сите, е клучен фактор за да се преиспита секоја политички коректна одлука. Со други зборови, Цезар и покрај согледувањето на противречностите во самата Република, неговата желба за власт ја надминува и потребата за реалната политичка разврска. Цезар бил сосема свесен дека неговиот однос кон Рим во моментот кога ќе постане Диктатор, за што бил наполно сигурен во таквиот успех, е она што вистински мора тој да го промени. Тој го променил односот за тоа „како другите треба да гледаат кон него“. И токму тука лежи суштината на неговата фингирана политичка коректност, која е најдлабок израз на неговата амбиција.

Маркус Брут го убива Цезар позади грб, во присуство на толпа конспиратори - постара интерпретација

Овој однос е корен на авторитарноста.

Шекспир, во првиот акт, сцена втора, мошне умешно користејќи го Плутарх, за да го објасни авторитарниот однос на Цезар наспроти граѓаните на Рим:

„„Caska: Why there was a crown offered him; and being offered

              Him, he put it by with the back of his hand, thus; and

              The people fell a-shouting. …“

Според Плутарх, наводно Марко Антоние на два пати му понудил круна на Цезар, и додека публиката аплаудирала и навивала при чинот на понуда, во суштина повеќе аплаудирале и навивале кога круната била одбиена.

Не дека Цезар не посакувал круна, сепак, тој веќе постанал диктатор, ги презел сите овластувања од Римските функции. Тој едноставно постанал политички коректен, го дал она што можел да го земе, а му било понудено – доверба. Сега, кога веќе таа е стекната пред огромната толпа, дури и да нема потреба да му се даде круна, тој сепак ќе ја земе, само затоа што ја има волјата на народот/толпата, на негова страна.

Ова е отворена популистичка демонстрација на авторитарноста.

Сега, повеќе не е релевантно прашањето „Дали убиството на Цезар е оправдано или не?“, туку „Дали е оправдана причината на Маркус Брут, за убиството на Цезар?“, односно, „Дали причините на оригиналните конспиратори на Цезар се оние вистинските?“.

За момент се чини дека Брут е морално-политичка будала, но нештата не се секогаш толку едноставни како што на прв поглед ни се чинат.

Конспираторите, Кај Касиј, Каска, Требониј, Кај Лигариј, Дециј Брут, Метелиј Кимбер и Цина, во суштина се отпадок од периодот на неконтролираниот бран на политичка корупција и насилство во Рим. Веќе не можело да се направи јасна разлика помеѓу потребата за враќање на Републиката (која патем била, да речеме, „украдена“ од Цезар) и потребата да се воспостави и констатира нова општествена состојба во Рим. Секој ја земал судбината во свои раце, а оние најмоќните, судбината на сите. Оттука, Шекспир вешто ги доловува личните прилики во соучесништвото на Цезаровото убиство.

Кога конспираторите бегаат од Рим, дел од нив, Касиј и Брут, бегаат во Сардис, па пред да се соочат со легиите на Марко Антоние и Октавијан, Касиј и Брут имаат жестока расправија. Оваа расправија во суштина не е чисто морализирање на сопствените одлуки, туку повеќе една Шекспирова замка, за да се согледа амбивалентноста во целата таа трагедија.

Оплакување

Славење

Брут го обвинува Касиј, дека имал „лепливи дланки“, односно, додека во време на најголема корупција во Рим, Брут го осудил Луциј Пела за „кражба и разбојништво во неговиот трезор“, додека Касиј бил толерантен кон слични коруптивни дела чинети од двајца негови пријатели. Касиј, истовремено, му замерувал на Брут дека бил премногу „ограничен и суров“. Понатаму, Брут му замерил на Касиј дека „прогледал низ прсти“ во моментите кога Цезар, кој не бил  директно корумпиран, но поддржал финансиска корупција. Касиј ќе замери дека Брут е контрадикторен, бидејќи самиот Брут ја правдал корупцијата и желбата за моќ на Цезар како „млада доблесна амбиција“.

На крај, и обајцата се самоубиваат, претходно соочени со духот на веќе мртвиот Цезар, кој е симбол за она што надоаѓало – тотален апсолутизам, кој како нужна цел на Цезар, сега е во рацете на Октавијан и Марко Антониј, предводници на вториот триумвират.

Крајот на оваа трагедија е почеток на нова неизвесност.

Токму ваквиот крај на Шекспировата трагедија е онаа сврзлива точка во цитираниот дипломски труд. Финалниот суд, пред кој се соочени сите бегања, желби, амбиции и односи, е продукт на истите нив, па оттука, тој не е исклучиво само морален суд, туку и рекапитулација и разврска за тоа „што понатаму?“.

Филмот, т.е. албумот, Pink Floyd- The Wall, не е ништо помалку политички, колку што е истовремено и пресликана политичка драма од реалните односи меѓу индивидуите, и внатре во индивидуите. Истовремено, ниту трагедијата Јулиј Цезар од Вилијам Шекспир, не е ништо помалку политичка и реална од албумот, односно од вистинската драма што кулминирала пред 2000 години, а како канцер растела речиси половина милениум.

Во книгата Pink Floyd & Philosophy: Careful with that axiom Eugene, George E. Reisch ќе констатира дека „и покрај се, лудилото кај Пинк произлегува од фактот дека тој е постојано во борба со самиот себе. (стр.265)“. За Reisch токму тоа е лајт мотивот на самиот албум. Лудилото е медицинска и морална тегоба. Дури на крајот од самиот албум, во песната The Trial, судијата се согласува да ја сопре казната, и да го сруши Ѕидот.

Во казненото право, конкретно, постојат институти кои се во функција на сведување на казната како дел од совеста на обвинетиот. Така, на пример, во нашето кривично законодавство, поточно во Кривичниот Законик, во чл.58-а, во глава 4, која се однесува на Условно прекинување на кривичната санкција, во ст.1 од истоимениот член стои: „За кривично дело за кое е пропишана парична казна или казна затвор до една година судот може да одлучи, по распитот на обвинетиот и сослушување и согласноста на оштетениот, да ја прекине постапката, под услов сторителот во рокот во кој трае прекинувањето на постапката да не стори ново кривично дело. “. Во ст.2 од истиот член пак е предвидено да: „При одлучувањето за примена на оваа мерка судот ќе го земе предвид особено изразеното каење и извинувањето на сторителот, отстранувањето на последиците на делото и надоместувањето на штетата предизвикана со кривичното дело.“

Во Кривичниот законик, исто така,  во делата сторени против имотот, во чл.262 е предвидено „Делотворно каење“, според кое: „ Судот може да го ослободи од казна сторителот на делата од членовите 235, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 248 и 255 ако го вратил предметот, ја надоместил штетата или на друг начин ги отстранил штетните последици на кривичното дело пред да дознае дека е откриен.“

Pink Floyd The Wall - Trial: Правото се манифестира преку Обвинителот како надуена жаба

Оттука, смислата на „каењето“, на судот кој доведува до каење, е да се започнат нештата повторно од почеток. Да не се заборави во целост изминатата моторика, туку, да се даде шанса на нова.

Од друга страна, она што е маркантно за овој труд е резултатот од приложената лексичка анализа. Според истата, или поточно речено, да ја цитираме самата авторка, применет е квалитативниот метод на анализа, односно, анализа на содржина. Единица на анализа е зборот во негово денотативно и конотативно значење, т.е. земен е во предвид конекстот во кој зборот се јавува. Врз основ на тоа, авторката ја пресметала процентуалната застапеност на секоја од категориите, во текстовите на песните, при што ги издвоила првите пет зборови со највисока фреквенција. Со користење на добиените резултати, авторката, направила психолошко толкување на секоја песна, по редослед на јавување во филмот.

Накратко, според извршената анализа на авторката, следните десет зборови се најфреквентни во песните од целиот албум, и тоа: мајка, татко, чувствување, дете, немој, дом, не, ѕидот, треба и страв.

Според авторката, видно од добиените резултати, се заклучува дека: „ ...се истакнува токму она што е суштинското во приказната. Личноста во интеракција со околината и последиците од тој однос со различни околности врз внатрешноста на особата. Во конкретниов случај, околностите создаваат последици кои се тешко поправливи и предизвикуваат сериозни, тешко поправливи нарушувања врз пореметената и оштетена личност на Пинк. Неуспехот да се доведе внатрешната рамнотежа, го доведуваат Пинк во длабока изолација, пропратена со халуцинации, себе залажување, губење на разумот и загрозување на сопствениот живот.  ...“

Се добива чувство дека светот на Пинк, оној во него и околу него, е навидум ментална институција, па единствено што останува е јавното покажување на недостатокот, и негово „исцелително трансформирање“.

Мишел Фуко, во својата „Лудилото и Цивилизацијата“ ќе запише дека модерната ментална институција е преобразена како театар на опсервација.

„... Се е организирано така да лудакот биде препознаен и идентификуван од самиот себе во свет од суд и осуда, кои го покриваат од сите страни; тој мора да знае дека е набљудуван, суден и осуден; од престап до казна, врската мора да биде јасна, како што вината е препознаена од сите. ...“

И токму тука се поклопуваат наративите кај авторката на дипломскиот труд и нашата историско-политичка реалност и трагедија за феноменот „Јулиј Цезар“, односно во овој случај „Пинк“.

Авторката, ненаметливо го дава проблемот кој ги врзува овие два лика – авторитетот.

Се чини дека, улогата на личноста внатре пред самата себе, борбата помеѓу „Она што го посакува“, „Она што треба да го направи“ и „Она што се бара да го направи“ е неодминлив фактор при секоја наша одлука за НАС самите, но и за светот околу нас. Во Der Ubenhagen im der Kultur (Неугодното во Културата), Фројд ќе констатира дека секој од нас, во одредена ситуација, се однесува како параноик и со создавање на желби, поправа некоја, за него (за нас), неподнослива особина на светот и тоа безумие го внесува (го внесуваме) во реалноста.

Оттука, секое наше рационално делување, да се разбере она што се посакува, за сметка на она што се бара од нас од веќе воспоставените колективни правила, е судир со авторитетот, внатрешен и надворешен. Оној внатрешниот е борба во самиот себе, а оној надворешниот е борба со дилемата како ние го перцепираме и посакуваме авторитетот над нас, односно, како авторитетот гледа на нас; бара од нас?.

Можеби најклучните прашања кои овде треба да се постават се: „Дали нашето посакување да се соочи со авторитетот е реално/вистинско?“ и „Дали нашето издигнување над авторитетот, постанување авторитарен, е вистински посакувано?“

Според тоа, она Цезаровото „Alea iacta est“ пред реката Рубикон, е во прилог на второто прашање, Цезар вистински го посакувал она што го причинил – да постане авторитарен. Додека, амбивалентноста кај Маркус Брут, и конспираторите е очигледна. Ако кај Маркус Брут, е очигледно соочувањето со авторитарноста, кај конспираторите, „страста“ за моќ, зависта, лицемерието, не се ништо поразлични од желбата да се биде авторитарен.

Така, трагедијата овде не лежи во авторитарноста на Цезар, уште помалку во одлуката за негово убиство, па и самото убиство, туку во крвавата неизвесност во крајот на делото.

Пинк како авторитарен чинител 

Впрочем, историски гледано, самите настани кои довеле и се ослободиле од ликот Јулиј Цезар, во суштина го отвориле патот кон она од кое најмногу се бегало – тотален апсолутизам. Шекспир тоа вешто го преточува во ликот на Марко Антониј, кој седејќи пред мртвото тело на Цезар, во третиот акт, сцена прва, ќе предупреди:

„Antony: … And Caesar’s spirit, ranging for revenge,

                With Ate by his side come hot from Hell,

                Shall in these confines with a monarch’s voice

                Cry ‘Havoc!’ and let slip the dogs of war,

                That this foul deed shall smell above the earth

                With carrion men, groaning for burial. …“

„The Wall“ оди во иста линија со ова трагично предупредување. Низ сета таа лична животна драма, при потрага на успех, верификување на успехот, изолација, бегство од истата, себезалажување и сожалување, Авторот на „The Wall“, сепак наоѓа решение, рушење на „Ѕидот“, на натрупаните „драматики“ кои се цигли од бариери.

Сепак, на крај, тој останува скептик, па со предупредување, како олицетворение на еден неумесен, но неминовен животен виц, „А што ако се ова се повтори, што тогаш?“.

Оттаму и она на почетокот „... we came in?“, и она на крајот, „Is this where…“.

Токму оваа циклична форма на повторување на настаните, е најголема пречка за да се спречат последиците од ваквата моторика, и се стави крај на неизвесната политика на делување. Во суштина, она на што предупредува Шекспир, преку Марко Антониј, односно Pink Floyd (Роџер Вотерс) преку The Wall, е ситуација кога исклучокот станува правило, па секое наметнување на правилото, како нешто неминовно и неопходно, го попречува патот на политичкото (моќта на делување) да го прекрши кругот на неизвесност. Трагедијата, во суштина, лежи во прифаќањето на неизвесноста како правило т.е. како ПРАВО за делување (дека нешто така МОРА да се случи), а не како исклучок при политичката моќ на делување.

Просторот каде што владее неизвесното, онаму измеѓу  „... we came in?“ и „ Is this where… “ е идентичен со просторот на одлуката на Цезар да го премине Рубикон и прогласувањето на Октавијан за Август, т.е. доживотен диктатор, Pontifex Maximus, и Император. Ваквата состојба, каде што се е возможно, но истовремено и ништо не е можно, претставува една состојба базирана на фикција, која навидум функционира на одреден начин. Но во моментот кога тежнее да коинцидира со состојбата во Една личност, т.е. Еден единствен однос, кога сето тоа, како еден вид на исклучивост, е ограничено и заматено заедно, и се тоа постане како правило, тогаш политичко-правниот (и општествениот) систем се трансформира во една машина за убивање.

Ралф Фајнс како Марко Антониј - „Cry 'Havoc!' and let slip the dogs of war“

Овој проблем го разгледува Џорџио Агамбен, во својата „Состојба на исклучок“, каде на крајот фрла светло во нашиов проблем. Агамбен, проблемот го лоцира во конфликтот, т.е. смислата за неделивост помеѓу „аномијата“(безправо) и „nomos“(законот), животот и правото, односно, auctoritas и potestas.

Терминот auctoritas, нема никаква врска со застапување. Овој термин произлегува од глаголот augeo, кој појаснува одредена акција, поточно, акција на одредено лице да причини нешто, да направи нешто повеќе од тоа што е, со тоа што ќе додаде одредени атрибути на истото. Истовремено, тоа лице мора да биде подобно, способно да го причини тоа дејствие, тој акт - Auctor is qui aguet. Во индо-европска смисла на овој глагол, augeo значи да изрази сила, односно не означува зголемување или преувеличување на нешто кое веќе постои, туку актот на креирање од сопствената града (цицка, виме), како акт на креација (забележувате дека овде, овој акт е тесно сврзан со сексуалната исконска природа на креацијата, како нагон за креација – да даде нешто од себе за да се создаде плод, да се иницира плод). Грчко-римскиот свет, од друга страна, не препознава креација „ex nihilo“, односно од ништо; секој акт на создавање секогаш вклучува и нешто друго.

Според тоа, auctoritas во рацете на Сенатот секогаш се сметало дека извира од правата на pater familias т.е. стриктно pater/patres, чии овлстувања биле auctoritas patrium и pater auctores fiunt, со оглед да pater, таткото, преку својот auctoritas, врз основ на римското приватно право, бил атрибут сврзан за личноста, за една физичка личност, од која извирале сите овластувања во patria potestas (неговата сопственост). Во таа смисла на тоа, како што веќе претходно објаснивме, при одлучување за Senatus consultum ultimatum, auctoritas на Сенатот се сметало за изразување и манифестирање на функцијата constitution. 

Од друга страна пак, терминот potestas, оригинерно се однесувал на моќта преку коерција, моќта на контрола, на Римските магистрати да прогласуваат едикти и слично. Најмоќните магистрати имале imperium, кој е највисок вид на potestas, и кој се однесувал на воената моќ. Potestas силно се разликувал од моќта на Сенатот.

Агамбен, преку односот на auctoritas и potestas, во оригинерна смисла, како концепт преку кој Римјаните го поимале нивниот општествен (заеднички) живот, констатира дека секоја насилна коерција на овие два поими, нужно создава фикција, која го подрива самиот нивен концепт. Според него, токму таа фикција создава еден „вакуум“ т.н. „состојба (држава) на исклучок“ води кон „неизвесност“ и „цикличност“. При таквиот вакуум, или отворен простор, не постои повеќе простор за директна човечка акција, туку постои само за оној кој го презема правото за себе во име на правото, гледајќи се себе си како конститутивна моќ.

Тој ја следи генезата од односот меѓу животот и правото, до настанокот на авторитарноста – тоталната моќ. За него, функционирањето на авторитарноста во рамките на овој вакуум, е вечен однос кој ја поматува реалноста и ги држи вистинските сили во рацете на својата востановена моќ. Секогаш кога оваа машина ќе достигне највисока тензија, која коинцидира со веќе востановеното правило, кое произлегло од истата таа моќ, таа се рестартира и почнува одново по истата траса да го диктира и животот и правото.

Оваа машина, навидум, е предетерминирана за т.н. функција: да дејствува во рамките на фикцијата која се рестартира.

Како во случајот со Пинк, динамиката на неговите чувства, на почеток во првата фаза од неговиот развој како лик (раниот детски безгрижен развој, заштитата од општеството, мајката, сопругата), а подоцна авторитарната преобразба, агресијата, па осудата, кои водат до каење и рушење на ѕидот, за потоа кон она „дежа-ву“ на крајот од албумот, во суштина се проблем на самата неизвесност. Тие се дел од неизвесноста како ротор на цикличноста на настаните. Можеби и клучното прашање на авторот(ите) на The Wall е самата природа на цикличноста, на повторувањето на настаните, судбините; нивна предодреденост за функцијата која ја обавиле и обавуваат.

И самиот Агамбен, преку примери, на крај заклучува дека исходот од целата таа мешаница во Римската Res Publica е олицетворена во рацете на Август (Октавијан), без оглед на фактот што Цезар како таков довел до таков исход.

Жижек во својата „Исламот, атеизмот и модерноста“, надополнува и појаснува дека: „Исто е и со Јулие Цезар и неговото преминување на Рубикон: можел да направи поинаку, но кога еднаш го сторил тоа, преминувањето на Рубокон станало негова судбина, тој ретроактивно станал (пред)одреден да го стори тоа.“ Поентата на Жижек овде е дека, ваквиот дијалектички однос помеѓу нужноста и непредвиливоста не е во тоа „што би постоело некое друго лице кое би служело како тркало на таа историска нужност како, на пример, Цезар“; тој сепак направил непредвиден избор кој ретроактивно станал нужен. Оттука, вели Жижек, повеќе од сигурно е дека не можеме да го промениме минатото, односно, не можеме на ниво на факти да го поништиме веќе слученото, но, како што заклучува тој, ние можеме да го смениме „противфактички“.

И токму тоа се случува во The Wall со реченичното поврзување од крајот на албумот, со почетокот на истиот. Ѕидот бил нужен да се случи, сета таа амбиваленција, агресија, авторитарност, несигурност, секако би постоеле и без Ѕидот, па оттука, она што го изгубил (Ѕидот), во суштина никогаш и не постоел (прилично директно е дадено, во вид на дилема, во првата песна од втората страна од The Wall – Hey You - „It was only a fantasy, the wall was too high as you can see, no matter how he tried, he could not break free, and the worms ate into his brain.“).

Слично и во Шекспировата трагедија; Маркус Брут е тој кој што ја сфаќа нужноста на Цезар, но истовремено и ја разбира потребата од нужноста од убиство, како непредвидлив и нужен фактор за она што Цезар го довел во Рим („...As Caesar loved me, I weep for him; as he was fortunate, I rejoice at it; as he was valiant, I honour him; but, as he was ambitious, I slew him...“).

Сега, кога веќе се наоѓаме во предворјето на крајот од оваа турбулентна 2015 година, рекапитулацијата на настаните повторно не води кон крајот на минатата, 2014 година, каде неизвесноста, во полн жар го зазема политичкиот и правниот простор. Се чини дека преголемата желба да се издејствува одредена, пред се, политичка, па потоа правна промена во нашата држава, роди најпрво нова неизвесност, па потоа еден поинаков плод („плод“ во онаа „индо-европска“ лексичка смисла на значењето на зборот auctor -  актот на креирање од „цицка“ – „града“ како креативен акт). Тој т.н. auctor-плод истовремено е и очекуван, но и непосакуван. Очекуван затоа што auctor-от, во овој случај, не е оној кој ја започна иницијалната каписла пред една година (студентите), туку нивната авторитарна форма – политичките партии, како легален и легитимен продукт на настанатото правото. Тие се непосакуваниот, но и нужниот фактор, без оглед на тоа што по својот карактер се авторитарни. Овие две сили, онаа на јавното (во смисла на „јавното“ овде говориме за модерната потреба за учество во Res Publica; политички акт на делување на граѓанството за Res Publica) и онаа на приватното (се мисли на волјата на поединецот над општата волја) се во една неповратна амбивалентност на самиот правен систем. Истовремено, тоа ни покажува дека во прашање е ставена дијалектичката врска помеѓу овие две сили, внатре, во самата нивна релација, меѓу животот и правото.

Како да се слави, обожува, па дури и пародично се учествува во оваа т.н. „аномија“ (Агамбен – состојба при недостаток на право), преку која правото се применува врз хаосот, а потоа и врз животот, само со цел да се создаде одреден исклучок, кој како појдовна точка ќе влијае врз животот и живиот хаос. Како што со „живиот Август“, повеќе и не можело да се изврши дефиниција помеѓу она што претходно претставувало „јавно“ и „приватно“, туку, преку титулата „princeps“ (прв во Сенатот), со која суверениот ја изразува „auctoritas“ во една личност, така и „животот“ на Август, јавен и приватен, влегол во зоната на тотална неделивост и поистоветеност.

Така и кај нас, системот и животот на Власта, без оглед на тоа колку „сама од себе“ легислативно се, и ќе се, контролира и ограничува, таа веќе во себе неразделиво го содржи суверенот врз „приватното“ и „јавното“. Причината за тоа, секако, не лежи во спонтаноста на минатогодишните и овогодишните протести, или пак во евентуалноста од нивен неуспех, туку во самата Власт, нејзиното настанување, делување и трансформирање изминатите дваесет и пет години.

Она што Пинк, односно Брут, во смисла на нашава расправа, се обидуваат да ни го покажат е дека сепак треба да постои можност, некаква дистинкција помеѓу животот и правото, насилството и правото, животот и нормата (законот), односно помеѓу животот per se и правилата наметнатни однадвор. Од овде, не би било грешка ако Пинк го поистоветиме со Маркус Брут. Притиснати од сопствените животни, морални, рационални и општествени спреги, исконструирани меѓу однапред утврдена, но патолошки градба во руинирање, тие посегнуваат по симптомот, но не и по проблемот, иако однапред го знаат. Токму заради тоа се осудени со тоа што ќе бидат изложени јавно пред сите, како олицетворенија на делот од проблемот, а не како жртви, како што и самите се претставуваат. Самиот акт на креирање и рушење на Ѕидот, т.е. сакање, па убивање на Цезар, е светло во можноста да се сфати разликата помеѓу животот и правото, аномијата и законот, кои и тоа како денес се амбивалентна карактеристика на артикулирање на оваа биполарна машина наречена „Власт“ (авторитет).

Токму заради тоа, методот кој авторката Мандрагорска го користи во својот дипломски труд е повеќе од адекватен. Тој навлегува во микро-ниво на проблемот, па преку него е полесно да се забележи индивидуалната човечка артикулација. Најпрво преку лексичкото сфаќање за посочениот симптом, а потоа, преку истото, како основна последица на индивидуалното делување vis-a-vis општото, и обратно. Впрочем, тоа е еден взаемен дијалектички однос, кој го надминува оној историскиот и општествениот, и се појавува како нужност.

Од овие причини, Пинк т.е. Брут, се олицетворение на тоа како машината на фикции функционира.

Агамбен појаснува дека: „Голиот живот е продукт на машината, а не нешто кое предегзистира, исто како што правото нема суд во природата или во „божјиот ум“. Животот и правото, аномијата и номос, auctoritas и potestas, резултираат од делчињата на нешто во кое ние немаме друг пристап освен преку фикцијата на нивната артикулација, преку демаскирање на таа фикција, да се одвои она кое си земало за право да обедини.“ 

Како што рушењето на Ѕидот и убиството на Цезар, и покрај се, претставуваат политички акти, така и ваквото де-фикционирање треба да биде политички акт. Тоа значи да се отвори простор за делување на реалните животни потреби како дејство на политика. Политиката, тука, во оваа смисла, не е онаа „политика“ регулирана во нормата, со правото, па изразена преку политичка партија; политиката овде е голиот живот, битието на човекот како дел од заедницата да делува за заедницата. Се она што е во рамките на нормата, која го детерминирала делувањето на политичкото, е ништо друго само делување во фикцијата која веќе ја загадила политиката со правото (законот). Ваквата политика не е потреба за право per se, туку правило кое егзистира надвор од рамките на односот живот – право.  

Со други зборови, треба да се биде буден пред фикцијата дека човечката акција во рамките на општеството, некој веќе ја презел под името „политика“, па оттука и истата се гледа како составен дел од „моќта“ (во правна смисла „правото на сила“, насилието кое чини право, а не „силата на правото“).

Можеби и во тој поглед треба да се постави прашањето дали акцијата, која Пинк и Брут ја причиниле е индивидуален продукт, или израз од колективна природа? Истовремено, и дали таа акција е вистински согледана и посакувана. Вистинската акција, овде, можеби, е онаа која ја разорува врската помеѓу насилство (сила) и право.

Сега, денес, кај нас, повеќе од било кога, е потребно да се заузда машината. Премногу лесно се подаваме на нова фикција, која навидум ќе ги реши новите проблеми, а старите останале во заборав, но како вампир дебнат во подзаборавениот мрак.

Она што вистински е потребно не е сеопшт општествен бојкот - тоа би било само дел од фикцијата; туку бојкотирање на општеството, како израз на сеуште присутната врска помеѓу животот и правото.

Pink Floyd - The Wall: „Outside the wall“

„Is this where…“

Roger Waters – Pink Floyd – The Wall