Не е екстерно, државен испит е! – Шо мајка ти?!

Токму овој наслов, уште на самиот почеток, задира во с`ржта на граѓанската одговорност и општествената корисност. Брутално, го разголува константното ебење во здрав мозок од страна на „Оние“ кои ја остваруваат Власта врз „Оние“ кои нив ги гласаат - избираат. Тоа е остар брич потсетник кој сече долж линијата каде се раздвојуваат општествено - правните дефиниции за „Нас“ и „Нив“. Меѓутоа, тоа е истовремено и брич кој сече врз старите рани, како потсетник за граѓанските и општествени функции на „Нас“ и „Нив“. 

Транспарент 1 - „За разлика од ВАС, НИЕ знаеме што значи граѓанска одговорност и општествена корист“

Има една мошне интересна Зен приказна, која верувам дека уште подлабоко и поинтересно ќе ја осветли противречноста на оваа општествена фарса, разоткриена на 17.11.2014 година, со првиот автентичен студентски марш, а разобличена и демистифицирана со вториот од 10.12.2014 година.

Тоа е приказна за едно момче, стариот Зен учител и селаните од селото, во која што на 14-тиот роденден на момчето, му било подарено коњ. Селаните од селото воздивнале, „О колку прекрасно!“. Но Зен учителот, кој живеел во селото, рекол, „Ќе видиме.“ Еден ден, момчето паднало од коњот и го скршило стапалото. Сите во селото извикнале „Оф колку страшно!“. Зен учителот рекол, „Ќе видиме“. Во меѓувреме селото било вовлечено во војна и сите млади момчиња отишле да војуваат. Но, поради скршеното стапало, момчето со коњот, останало во селото. Сите воздивнале, „Колку прекрасно!“. Зен учителот рекол, „Ќе видиме!“.

Лекцијата на која, во нашиов случај, не учи стариот Зен учител е лекција на политичка коректност. Не е доволно само да се даде воздишка или инстант емотивен импулс кон општествените промени и случувања околу нас, туку уште покоректно е да се држи едното око отворено кон значењето на истите. Со други зборови, многу е лесно да се падне во замката на политичко милосрдие, на пример, „О погледнете како Власта гради!“, „Колку убаво, само се нижат странски инвестиции!“, „Конечно ќе добиеме наш македонски грб!“, или онаа критичката „Па Власта пере пари“, „Нема странски инвестиции“, „Уф, страшно, па тоа е партиски грб!“. Мошне актуелна е онаа поновата, „А па видете, студентите протестираат – се гордееме со вакви деца!“ – „Студентите се партиски диригирани!“; и сл. 

Транспарент 2 - „Здраво Курир!“

Замката на политичка коректност, пресликана преку оваа Зен мудрост, лежи токму во нашиот општествено - политички однос, од позиција на граѓани и граѓанство, vis-a-vis состојбите во општеството, и нашата поединечна или групна функција во истото. Меѓутоа, овде, не е доволна само некоректноста на селаните, туку и пасивноста на Зен учителот. Тој ги предупредува за нивниот „навидум коректен и искрен избор – восклик“, меѓутоа останува „деловно индиферентен“. Јас Ве предупредувам на Вашите реакции, за тоа што тие можат да придонесат како целосен исход за целата ситуација, меѓутоа тоа во суштина е мојата граница до каде можам да делувам. И во суштина тука е проблемот во целата Зен приказна – учителот неколку пати ги предупредува селаните, но без успех, болеста се повторува; лекот само ги влошува состојбите – тој е дел од симптомот.

Ако се сеќавате во текстот „Паркот на Жената Борец – За правното во јавниот интерес како креација на демократското фетиширање“, мошне конкретно го споменавме францускиот хроничар на американскиот казнен систем Алексис Де Токвил. Низ своето искуство поминато во САД во првата половина на XIX-иот век, ќе заклучи дека американците од сите слоеви и возрасти, зависно од своите локални општествени потреби и тенденции секојдневно се здружуваат во различни форми на здружување. Таквото здружување е со единствена цел – учество во општествениот – правен и економски живот во сите пори на американското општество.

Во тој текст директно ја пренесовме фасцинацијата на Токвил, за тоа „како е можно толку независни луѓе, кои заради причината на промовирање на некаков политички принцип или заради издигнување на определена индивидуа на чело на политичките збиднувања, или при взаемна политичка борба, констатно да не запаѓаат во злоупотреба на слободата?“ Тоа го опишавме преку неговата фасцинација од здруженоста на луѓето да искажат протест за „воздржаност од консумирање на алкохол“, поради зголемени социјални проблеми како последица на пијанство.

Токвил, од позиција на набљудувач на Зен приказната, овде сосема умешно и директно посочил на суштината на нашата замка. Тој со право заклучил границата помеѓу искажаниот протест заради конкретен општествен проблем, како израз на волја – право на одредена група на граѓани засегнати со тој проблем, е мошне тенка со злоупотреба на причините од истата. Односно, дали нужно сето тоа би предизвикало сосема поинакви, негативни последици? Проблемот овде, секако лежи во неговата констатација дека: „...љубовта кон независноста (чувството на независност), е знак дека токму таа прва ќе удри  кон пасивните набљудувачи и ќе биде аларм за уплашените; а така, ниту може да се каже дека ваквото алармирање е целосно неоправдано ...“. Со други зборови, како што понатаму ќе констатира Токвил – анархијата сепак не е толку страшна како што изгледа во прв поглед.

Суштината лежи во простиот факт дека сепак не е доволно само да се каже со блажена леснотија „Ох колку прекрасно!“, односно со вознемиреност „Уф колку страшно“, исто како што не е доволно Зен - резигнирано, да се каже „Ќе видиме!“. И едното и другото во суштина се дел од проблемот, како што Токвил ќе го констатира како „константно уживање во однос на рамноправните ближни како акт на израз на сакање на слободата“.

Да појасниме – не е политички доволно и коректно да граѓаните во Република Македонија кажат „браво“ или „ги поддржувам/не се согласувам со студентските протести“, дотолку повеќе што и не е политички доволно и коректно да Власта изгубено и резигнирано го практикува она „Ќе видиме“ (преку нивната вербално изгубена реплика на органите на државната Власт „Не е екстерно – државен испит е; Кога ќе имаме предлог ќе разговараме; Кога ќе дојде премиерот ќе се изјасниме; Нека протестираат за што сакаат и како сакаат, тоа нам не ни е важно“ и сл.). Политичката коректност т.е. доволност лежи токму во противречноста на овој взаемен општествен однос – не да се заземе страна per se туку да се оди против тој однос, да се види противречноста, и да се биде анархичен – безвластен во тој однос. Заземањето на страна, без да се види противречноста на тој однос, причината заради која се излезени Студентите да протестираат, е сугерирање на чувството за љубовта кон политичката слобода. При таква ситуација граѓаните, очигледно, немаат директно влијание еден кон друг за причините и последиците на нивната т.н. политичко – правна граѓанска и демократска, еве ќе додадеме и уставна, слобода. Тие не се свесни за противречноста која што вака поставениот, уставно – правен, граѓански концепт на политичко слободарско делување за нив ја поставил. Токму овој систем на парцијално граѓанско политичко делување, е во суштина однапред утврдено во демократски – хиерархиски позиции; Ние сме граѓаните, ќе искажеме солидарност т.е. не се солидаризираме со протестите поради несогласување со истите, а вие сте Власта па одлучете; односно ние сме органот на Власт, избран од народот (позиција и опозиција; без оглед на тоа што овие вториве бегаат од политичка одговорност), па следствено на тоа „ќе видиме што ќе одлучиме и како ќе одлучиме“, бидејќи постои однапред пропишана процедура – причина и последица.

Меѓутоа, причините и последиците веќе настануваат, независно од она што Власта, т.е. „заземачите на страни“ го велат. Тоа е она на кое Токвил, а и Студентите предупредуваат.

Транспарент 3 - „За кого работат? Не работат за нас! Кого работат? Секој еден од нас!“

Овде, за да ги приближиме нештата кон нашава општествена реалност, би направиле една кратка дигресија кон Уставот на Република Македонија, кој упатува на ваквите процедурални противречности, но и истовремено истите ги посочува како можност за надминување.

Концепцијата на Уставот на РМ од 1991 година се базира врз неколку постулати. Првиот постулат се состои во тоа дека тој претставува устав на самостојност и сувереност. Вториот на граѓанство и демократија, третиот на правен и социјален концепт и четвртиот на сожителство на македонскиот народ со националностите кои живеат во Република Македонија. Овие постулати, предвидени во првата Преамбула од Уставот од 1991 година, во суштина го градат карактерот на државата т.е. нејзините основни Уставни карактеристики.

Со Амандманот IV, донесен во 2001 година, старата преамбула се менува со нова, која воведува нови концепти. Можеби една од најважните новини е тоа што на почетокот на текстот од Преамбулата се споменуваат „граѓаните“. Тоа значи дека „Граѓаните“ се творци на македонската држава. Пошироко гледано, тоа значи дека како примарен прерогатив за последователниот текст во новата преамбула, односно и за самата содржина на текстот претставува волјата на граѓаните за заедничка држава (овде во смисла на Преамбулата се мисли на сите етнички заедници т.е. народи, кои се составен дел од „граѓанството“ на Република Македонија, како творци на истата заедничка држава). При тоа, не е грешка ваквата тенденција да се спореди со она Русовото „volonte generale“ и „volonte de tous“, каде првото претставува општ интерес за сите индивидуи, а второто е збир на поединечните волји. Така, збирот на поединечните волји е она што ја креира општата волја т.е. тенденцијата за истото. Според тоа, општата волја е онаа колективната волја, во која се потиснуваат општествените противречности што настануваат од судирот на индивидуалните (Русо ќе каже „себични“) интереси. На тој начин функционира т.е. се креира „заедничкото ЈАС“ – во овој случај тенденцијата за Држава.

Според тоа, во смисла, но и во продолжение на Преамбулата, сосема јасно е искажана таа граѓанска волја т.е. творба каде истата се објаснува – „... одлучија да ја конституираат Република Македонија како самостојна, суверена држава, со намера да се воспостави и зацврсти владеењето на правото, да се гарантираат човековите права и граѓанските слободи, ....., преку своите претставници во Собранието на Република Македонија, избрани на слободни и демократски избори, ... “. Овде мошне сликовито, но конкретно, се објаснува токму тој општествен, во уставна смисла – граѓански, однос во самата Држава – општество. Прво, овде се објаснува заедничката недвосмислена одлука, како највисок израз на индивидуална и колективна општествено - граѓанска волја, за воспоставување на Уредувањето – Република Македонија.

Второ, тука е намерата, како директен недвосмислен акт – дејство за тоа да се причини. Намерата овде зазема и еден поширок сегмент, а тоа е начинот како таа намера да се оствари – зацврстување на владеењето на правото, гаранцијата на човековите права и сл. При тоа, начинот овде не подразбира финална формална формула сведена на хартија, туку една движечка жива сила, која што константно се става себе си на тест и константно се менува.

И трето, тука е односот меѓу граѓанинот и Власта – „преку своите претставници во Собранието на Република Македонија, избрани на слободни и демократски избори“. Имено, овде во суштина се разбива хиерархиската субординираност меѓу граѓанинот и оној што е на Власт – нема однос на „Ние и Вие“, „Јас и Тој“, „Нас и Ним“. Не постои недостапност и недопирливост меѓу оној што е на Власт и Граѓанинот. Но исто така не постои ни ексклузивитет за тоа „кој да биде на Власт“, како и „кон кого Власта да притежне со својата милост“. Како што и самиот Русо во „Општествениот договор“ појаснува дека „народните пратеници се повереници (во смисла на Нашиот Устав – претставници), а не застапници на народот.“

Токму во ваквата поставеност на односите лежи суштината на нашата мала реална секојдневна Зен приказна. Она што во суштина Студентите ни го порачаа не е само како вистински да ја согледаме македонската општествена реалност, туку и дека сме активен дел од неа; нешто кое сме го оставиле во заборав од 08.09.1991 година.

Тие го урнаа она „Не е екстерно, државен испит е“, демократска процедура која ние сите здраво за готово, и премолчено акламативно ја прифаќавме како највисока Демократска и граѓанска Зен мудрост – „Ох колку прекрасно!“ и „Уф колку страшно“ vis-a-vis навидум мудрото репетитивно ебење „Ќе видиме!“ на Зен Власта. Простото и едноставно „Шо мајка ти?!“ е анархо ебење на тој досаден репетитивен однос.

Во смисла на ова, а во ситуација кога секој човек веќе се повлекува во различна насока од онаа „пропишаната“, а која што насока по својата суштина е дел од таа т.н. граѓанска процедура (однос на општење меѓу Власта и Граѓаните), практиката на безредие мора нужно и веднаш да ја достигне теренската превласт. Овде при тоа не се мисли на она често вулгаризирано безредие и хаос, туку на безредие кое што е проникнато од шизофрената и психотична состојба на државен ред и поредок кои Државата преку Органите на Власт ги заразија порите на граѓанинот и човекот. Ткивото на ваквото општество мора нужно и одеднаш да се урне. 

Транспарент 4 - „Не е екстгерно. Државен испит е. Шо мајка ти?!“

Студентите ова го покажаа и демонстрираа за точки од интерес што нив и нивната фела ги засегаат. На нас останува да ја научиме, никогаш не научената и несфатената лекција по граѓанско образование.

Тие не ни дадоа лекција, иако на прв поглед на 10.12.2014 година тоа така изгледаше. Лекцијата секогаш фаќала прашина во полиците од нашите општествено - граѓански мозоци. Тие ни удрија добар воспитен интелектуален ќотек, а сега на нас останува да ја научиме лекцијата и ја ставиме пред свршен чин дихотомната општествено – политичка структура создадена од 1991 година, сексуално повторувана цели 24 години.

Општествениот виц

„...There were these two guys in a lunatic asylum - Си биле двајца типци во лудница...“

Во стрипот на Алан Мур, „Бетмен – Убиствениот Виц“, при конечната пресметка меѓу Бетмен и Џокерот во Забавниот парк, Бетмен му подава рака на Џокерот велејќи му дека нивната борба не мора да заврши со смрт на обајцата. Му објаснува на Џокерот дека тој не знае што точно го изобличило неговиот живот, и дека можеби нешто слично и нему му се случило. На тоа Џокерот одговара дека се е веќе прекасно, па почнувајќи да се смее, му кажува дека сета таа ситуација го потсетувала на еден виц. Еве како „звучи“ вицот на Џокерот:

„Си биле двајца  во лудница, и една ноќ... една ноќ, двајцата одлучуваат дека повеќе не сакаат да бидат во лудницата. Одлучат да побегнат. И така двајцата се качуваат на кровот, кога таму, преку тесниот јаз, ги гледаат крововите кои се протегаат под месечината; кои се протегаат кон слободата.

Е сега, првиот тип прескокнува без проблеми. Ама оној другиот не се осудувал да скокне. Видиш, се плашел да скокне.

И така, овој првиот добива идеја. Тој вели: „Хеј, абе понесов батериска ламба! Ќе ја вклучам преку јазот помеѓу зградата. Можеш да поминеш преку снопот светлина! И да ми се придружиш!“

Ама овој другиот одмавнува со главата и вели:„Што мислиш бе дека сум јас? Луд? Па ќе ја изгаснеш ламбата кога ќе бидам на пола пат!“

Џокерот и Бетмен се „убиваат“ од смеа. Стрипот завршува.

Џорџ Буш - Помладиот

Во нашата претходна расправа се обидовме хронолошки да ги сврземе причините и последиците за студентските протести од 17.11.2014 година. Заклучивме дека причините поради кои е настанат конкретниот протест се продукт на идеолошко фантазирање настанато уште во 1997-та. Како последица на таквото фантазирање, односно истото демистифицира и соочи со „суровоста на реалноста“, Студентите денес, автентично го прикажаа токму тој конфликт, преку автентичен израз на соочување со горката и одвратна реалност.

Ако Студентите од 1997 како појдовна точка ја земаа идеолошката фантазија која што веќе почнуваше да се креира, тие не тргнаа против разоткривање на истата, како суштествена и реална потреба на тогашната општествената реалност. Напротив, тие ја продлабочиле уште повеќе, па поради тоа и нивниот протест е неуспех, а нивните дела од тогаш, па до денес се неуспешни последици на тој неуспех, кои на жалост се доживуваат како „врвен дострел и сеопшта општествена каписла за успехот што треба да следи“ (Како што наведовме во претходниот текст, тогашниот „бунтовник“, младиот Влатко Ѓорчев ќе забележи: „Мислам дека на тие протести македонската младина ја манифестираше својата љубов спрема татковината, манифестираше солидарност помеѓу себе и изграден став за темите што не засегаат сите.“).

Но во ако се погледнат настаните, чинењата и изјавите подетално, тогаш пред очи ни се појавува една мошне интересна околност – во секој протест, во секој акт на конфронтација и соочување со одредена спротивност, без оглед на неговата идеолошка реалност т.е. автентичност, нужен е актот на верување.

Претходно, во смисла на барањето за автентичност на протестот, односно кои се причините и последиците за протестот, како акти на волја за одговор на горливата реалност, се запрашавме „Што, во суштина се надградува во образованието?“. Оттука, одговорот на тоа прашање се продлабочува, и е особено важно да се запрашаме „Од каде произлегува тој акт на верување?“, односно, „Дали верувањето ги предодредува причините и последиците за идеолошката фантазија и автентичното?“.

Запознавање

За почеток, повторно ќе се навратиме на една изјава на Премиерот Никола Груевски, која чинам, дека навистина едноставно и пластично го објаснува овој проблем, како и ја решава дилемата околу прашањето поставено во вицот погоре: „Дали да скокам или не?“.

Еве ја изјавата на Премиерот, искажана за протестите на студентите од Архитектонскиот факултет:„...за оваа страна, за која што претпоставувам сметате дека е од нас политички мотивирана можам да ви потврдам дека не е. Јас лично мислам дека се работи за проект на Мирослав Грчев, кој е директно против сите проекти на Владата. Тој е член на СДСМ, беше градоначалник на Центар во време на СДСМ и се спротивставува на секој проект кој што го прави Владата. ... Тоа е мое лично мислење не мора да е така, но јас сум длабоко убеден во тоа.“.

И покрај тоа што длабоко во себе, верувањето, е чиста психичка состојба, тоа е секогаш материјализирано во нашата општествена активност. Верувањето ја поддржува фантазијата кој ја регулира општествената реалност. Маркс ќе заклучи дека: „... нештата (добрата/стоките) сами по себе веруваат во нивната поставеност, наместо на субјектите. ...“ Тоа е како да сите нивни верувања, суеверија и метафизички мистификации, наводно повикани од страна на рационалната, утилитарна личност, се отелотворени во општествените односи помеѓу нештата. Тие, луѓето, повеќе не веруваат, туку нештата, сами по себе, веруваат за нив.

Не е проблемот што кажува Премиерот, туку во што верува. Значи, ако во неговата изјава, непосредно по протестите на студентите од 17.11.2014 година, а по повод на екстерното тестирање/државниот испит, каже: „... секој што ќе положи ќе има знаење кое ќе го користи цел живот, ќе заработува со тоа знаење, ќе живее и ќе го храни своето семејство со тоа знаење. А не да биде на маргините на општеството, да живее во сиромаштија заради немање на знаење. Тоа се вредностите кои треба да ги браниме. Затоа подготвуваме вакво нешто, не за да некому му ја одземеме слободата, некого да притиснеме или да имаме некаква контрола. “, тогаш, уште поважно е неговото верување да биде сфатено од оние кои го слушаат, за вистинито и реално: „ да имаме нови генерации со посилно знаење. ... Нам целта ни е ако некој дошол до преодна оценка без знаење, да биде натеран да научи. Тоа е единствената цел. ...“

Сите ние многу добро знаеме дека бирократијата „не е семоќна“, дека грешките се возможни секојдневно. Меѓутоа, преку секојдневните општествени односи, нашето ефективно однесување во присуство на бирократската машинерија е веќе регулирано со верувањето за нејзината семоќ. Така, во нашиов случај, кога сакаме да ја разграничиме општествената реалност, онаа претставена како таква од страна на Бирократијата, и онаа која ја разголуваат денес студентите, произлегува дека, она што го нарекуваме „општествена реалност“ е поддржано од одредено „како да“. Со други зборови, ние делуваме „како да“ веруваме во семоќта на бирократијата, „како да“ Претседателот на државата ја инкарнира „Волјата на народот“, „како да“ Партијата ги изразува објективните интереси на работничката класа/народот и слично.

Ако Министерот за образование не уверува во исправноста на идејата дека:„... Со ова сакаме да изградиме механизми за следење на квалитетот на високото образование и механизми, со кои диплома ќе добиваат само оние кои заслужиле и високото образование да не се сфаќа како бизнис, туку како наука. Сакаме испитот да биде двапати за студентот ако не положи по втора година да знае дека не може да продолжи понатаму, да не троши време, ниту пари.“; не е овде проблемот во тоа што тој кажува и не уверува, туку она во што Премиерот верува дека е онака како што тој ќе каже, односно во име на целата Влада: „Студентите секако имаат право на различно мислење, секако имаат право на протест, и јас тоа го респектирам. ...Она што е значајно е дека се појавија шпекулации дека при полагање во втора година на државниот испит, дека немало да се предвиди можност за повеќекратно полагање. Тоа не е точно, значи ќе има. Секој да полага повеќе пати, односно онолку пати додека не положи. ...“.

„Низок“ удар

Овде веќе имаме ситуација каде што надворешниот фактор – Предлагачот на закони, веќе верувањето го трансферира како израз на неопходност, а не како нешто што суштествено треба да увиди неговата општествено – реална подобност. Неопходноста оди до тој степен што веќе не е важно што навистина се мисли за целисходноста, туку е повеќе важно кој верува во таа неопходност и истото верување за тоа да го пренесе на друг – како посакување за истото.

Следејќи ја логиката на убиствениот виц, не е важно дали ти мене ме повикуваш да преминам преку јазот меѓу двете згради, односно дали ти ќе ми го светиш патот преку јазот – јас веќе верувам дека ти веруваш во можноста да го изгаснеш светлото на пола пат. Сепак, ти си луд колку што сум и јас, па е сосема вистинито да ме излажеш.

Се до оној момент кога верувањето е загубено, самата текстура на општественото поле се распаѓа. Како да самата бирократија, овде, самиот тој механички апаратус се прикажува како семоќна со справување на сите непредвидливи ситуации. Тука лежи верувањето во нејзиниот авторитет (за себе и другите за неа)– во демонстрација на способноста дека преку неа се манифестира авторитетот на Законот-правото што веќе постои, и оној кој таа го предлага како нов. Авторитетот на законот, од друга страна пак, лежи токму во неговиот процес на енунцијација – изразување.

Оттука, следствено важи дека не е важно дали ние веруваме во законот, во тоа колку е тој добар, мудар или полезен, многу е поважно да таквото верување доаѓа од некаков друг, надворешен фактор, кој се наметнува како авторитарен. Вистинската послушност е онаа надворешната. Ние реално не се покоруваме на авторитет, туку на расудувањето. Тоа ни вели дека „на авторитетот заслужува да се биде покорен доколку тој е добар, мудар и полезен.“ Надворешната покорност кон Законот, не е потклекнување пред тој т.н. надворешен притисок, односно пред т.н. „неидеолошка – брутална сила“. Тоа е покорност пред Командата – до оној степен до кој таа е несфатлива и неразбирлива (во нашиов случај суштината на мерките во високото образование, т.е. можностите за тоа дали ќе има или не повеќекратно полагање и сл.), до тој степен го одржува трауматичниот, ирационалниот карактер на самиот Закон.

Според тоа, она што во суштина е „репресирано“, не е некое нејасно и матно потекло на Законот, туку самиот факт дека Законот т.е. Правото, не треба да биде прифатено како вистина. Тоа треба да биде прифатено како неопходност. Неопходната структурна илузија која ги води луѓето да веруваат дека вистината ќе биде најдена во законите, многу прецизно го објаснува механизмот на преносот, на оној трансфер што претходно го појаснивме. Преносот е претпоставката за Вистина, за Значење, позади глупавиот, трауматичен, недоследен факт на Законот!

Значи, како што вели Премиерот во Тетово: „...Намерите се добри, но секако тие намери нема да се споредат се додека не се направи една широка дебата, во која што, секако, ќе бидат вклучени и студентите...“

Токму тогаш веќе станува јасно дека длабоко се покоруваме пред идеолошкиот ритуал, за сметка на кој ја напуштаме рационалната аргументација.

И навистина, рационалната аргументација не само што е заборавена, се чини дека воопшто и ја немало. Идејата за врвниот дострел на оние протести од 1997 година, бремето кое наводно било нереализирано, е лајтмотив за се она што следи до денес. Како еден ритуал кој со години се повторува – ритуал кој претпочита да се покори пред законите и обичаите е одлика на токму таа идеолошка фантазија која што ја формирала општествената реалност низ годините до денес. Така, произлегува дека, за нас, добра работа е да се покориме пред Законите и обичаите. Така ние ќе веруваме дека вистината може да се најде и дека таа е задржана во истите, да веруваме и да ја искористиме нејзината „долговечност“. Таквата долговечност е израз за вистинитост во Законите.

Филип Петровски, во интервју за „Утрински Весник“ од 19.11.2014 ќе каже: „... сметам дека секоја проверка на знаењето е добредојдена. Секој студент треба да се труди да биде што поподготвен, поедуциран. Дури и треба да посакуваат што повеќе проверки и што повеќе усвоени знаења да им се лесни за располагање ...“. За од друга страна, истиот тој, а и во изјава на Владата на РМ, да постои амбивалентност при делегирање на верувањето: „(Петровски)... ми се чини дека некој се обидува да ги злоупотреби моменталните политички констелации и од тоа да извлече бенефит... Има одредени индикации дека структури кои се надвор од образовниот процес се трудат да го политизираат прашањето за „екстерното“ и од него да извлечат корист за СДСМ. ...(МРТ).. Државната агенција МИА повикувајќи се на владини извори оценува дека студентите биле манипулирани од невладините на СОРОС и универзитетските професори блиски до опозицијата. ...“

Со други зборови, во духот на нашиот виц, „...не ми е јасно зошто не ми веруваш кога ти велам дека ќе ти го светам јазот за скокот меѓу зградите?...тоа е чекор до нашата слобода, нели?...“; односно, во смисла на истовремено амбивалентниот став, како што завршува вицот:„ Што мислиш бе дека сум јас? Луд? Па ќе ја изгаснеш ламбата кога ќе бидам на пола пат! “. 

„Don`t get even.. get mad!“

За да биде ситуацијата уште по патетична, токму оние критикуваните опозиционери и соросоиди само ја повторуваат, механички секако, вербалната реторика на овие погоре, но во обратна насока. Тие се однесуваат како вториот лудак, оној плашливиот, кој не сака да скокне преку се уште неосветлениот јаз.

Ваквата дихотомна реторика е веќе одамна вкоренета во нашето длабоко идеолошки фантазирано општество. Веќе неколку пати улогите се сменети, па секогаш кога двајцата актери ќе стасаат пред одлучна точка, да го прескокнат длабокиот и темен јаз, верувањето во неопходната покорност пред она што самите го создале како Закон станува излишна моторика. Токму таа моторика ги уништи сите можности за било каков протест против истата. Реален протест никогаш немало, она што во `97-та било наречено протест е само реакција на веќе создадената фантастична општествена реалност која со тек на времето измисли нови наративи.

Денешните студенти ја согледаа противречноста на овој наш долгогодишен општествен проблем. Ја согледаа во сопственото бреме.

Студентите мора и треба да продолжат во своите настојувања и напори. Тие ја сфатија суштината на веќе досадно повторуваниот Виц на Бирократијата. Тој е продукт на оној стар идеолошки ритуал, наследен и вкоренет во 1997 година, сосема ревносно и објективно прикажан преку изјавите на „ветераните“ Филип Петровски и Влатко Ѓорчев. Веќе не е важно што тие ќе кажат, како ќе го кажат, и колку пати ќе го кажат, важно е дека вицот веќе станува банален, досаден и патетичен. Она што е смешно, лежи во упорноста истиот да се повторува и наметнува.

„Fool me once – shame on you. Fool me twice – you can`t get fooled again…“ George W. Bush Jr. – Поранешен Претседател на САД